Bijdrager Ben Brekelmans
Locatie 1.:Centrum |111 Binnenstad |Stationsplein
Onderwerp.: Kunst / Kunstwerken / Kunstmonumenten |Overige Kunst |Postkantoor
Wally Elenbaas & T.P.G. (3)
Beschrijving | De gevel van het postkantoor wordt gesierd door een prachtig kunstwerk. Daarover schrijft het Eindhovens Dagblad op 7-6-2006: "Kunst TPG-gebouw monument" EINDHOVEN Het muurreliëf van kunstenaar Wally Elenbaas aan de gevel van het voormalige postkantoor naast het Eindhovense Centraal Station wordt wellicht een gemeentelijk monument. Op die manier hoopt de monumentencommissie te voorkomen dat het kunstwerk van de Rotterdammer uit het straatbeeld verdwijnt. De monumentencommissie heeft het kunstwerk voor de vergadering van morgen op de agenda staan. De commissie had graag gezien dat het TPG-gebouw in zijn geheel bewaard kon blijven, maar het pand blijkt moeilijk in te passen in de ontwikkelingsplannen die er voor het gebied aan het spoor zijn, zo heeft de ontwikkelaar de commissie weten te overtuigen. "We moeten nu eens bekijken of we in elk geval toch het werk van Elenbaas kunnen behouden", zo licht P. Thoben, lid van de monumentencommissie en tevens directeur van Museum Kempenland, toe. "Het is een uniek en bijzonder object. Het moet destijds, in de jaren zestig, een vermogen hebben gekost. Dat kunnen we toch niet zomaar laten verdwijnen?" TPG Post, inmiddels geen eigenaar van het pand meer, heeft de gemeente Eindhoven laten weten "een lans te willen breken voor het behoud van het werk van Elenbaas". Uit een onderzoek dat TPG Post door het Instituut Collectie Nederland heeft laten doen, wordt geconcludeerd dat "de wand uitneembaar is en met relatief weinig moeite bewaarbaar of herplaatsbaar is". Het kunstwerk vooral aanwezig aan de westzijde van het pand is gemaakt van keramisch materiaal en verbeeldt een vogel en een paard als boden, tevens "het symbool voor ontmoeting en gesprek". Het is in Eindhoven niet gebruikelijk om uitsluitend de kunst aan of op een gebouw aan te wijzen als gemeentelijk monument, zegt Thoben. "Bij monumenten denk je doorgaans aan onroerend goed, aan gebouwen. Maar we zien steeds meer dat beeldbepalende kunstwerken in de stad tussen de wal en het schip dreigen te raken." Hij noemt als voorbeeld de beelden van Negri die bij de Bijenkorf stonden." einde citaat. Het kunstwerk staat ook op foto 4875. Over Wally Elenbaas heb ik de volgende bijzonderheden gevonden (bron http://www.kunstbus.nl/verklaringen/wally+elenbaas.html): Wally Elenbaas (1912) www.wallyelenbaas.nl Nederlands schilder, graficus, fotograaf, monumentaal kunstenaar (keramiek, mozaiek en textiel), muurschilder, autodidact Onderwerpen: figuurvoorstellingen, landschappen, non-figuratief, Waldemar Hansen of Valdemar Hanzen (Wally) Elenbaas, geboren te Rotterdam 21 april 1912. Schildert in expressionistische trant. De zeer veelzijdig Rotterdams kunstenaar Wally Elenbaas is vóór alles graficus, of zoals hij zelf zegt: "Een hele goede drukker!". Daarnaast heeft hij veel gefotografeerd. Wally Elenbaas leverde in de jaren dertig een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de kleurenlithografie. Wally Elenbaas is behalve fotograaf, ook begenadigd graficus en vervaardiger van mozaieken. Toch is de fotografie het eerste medium waarmee hij in 1929 zijn kunstenaarschap begon. In deze crisisjaren was Elenbaas werkloos geraakt en het leek hem beter om armoede te lijden als beeldend kunstenaar dan als werkloze kantoorbediende. Hij sloot zich aan bij de Vereniging van Arbeidersfotografen en was samen met ondermeer Paul Schuitema en Piet Zwart verbonden aan het arbeidersschrijverscollectief Links Richten. Elenbaas voelde zich tijdens de grote depressie betrokken bij de klassenstrijd van het proletariaat en ging daarom aan de slag als 'arbeidersfotograaf'. Op zijn enige volledig intact gebleven filmpje uit die tijd zien we straatscenes met gedupeerde arbeiders. Deze arbeiderstaferelen worden afgewisseld met abstracte beelden, die voldoen aan de kenmerken van de Nieuwe Fotografie: strakke composities, veel diagonalen, onverwachte gezichtshoeken en verrassende beeldafsnijdingen. Wally Elenbaas doorzag relatief snel het faillissement van het communistisch systeem onder Stalin. Na een korte surrealistische periode legde hij na de oorlog zijn camera beroepsmatig neer en stortte zich volledig op het maken van schilderijen, plastieken en grafisch werk. In de jaren tachtig begon hij weer officieel met fotograferen, de draad oppikkend daar waar hij die in de jaren dertig had laten vallen: het zoeken naar een zuivere fotografische vorm in stillevens, straatbeelden en naakten. Al die tijd hiervoor was hij echter met zijn camera in de weer gebleven, maar dan alleen voor zichzelf. Samen met zijn partner Esther Hartog fotografeerde hij onderwerpen die hun persoonlijk leven reflecteerden: elkaar, vrienden, reizen, stillevens en de nabije omgeving van Katendrecht. Dit werk heeft een sterk persoonlijk karakter, maar toont nog wel zijn esthetische voorkeur voor pure, haast grafische vormen en lijnen. Het zijn foto's van een hoog intiem gehalte, waarin zowel zijn vrouw Esther Hartog (1905-1998) alsmede vriendinnen van het echtpaar als model fungeren. |
---|---|
Geplaatst op | 09-08-2006 |
Email bijdrager |
Reacties
Naam: Corjan van der Peet
Wel, niet alleen het kunstwerk is bijzonder (uitgevoerd als onderdeel van de in 1951 uitgevaardigde Percentageregeling Beeldende Kunst van de Rijksgebouwendienst), het gebouw zelf is het ook: een van de betere creaties van Rijksbouwmeester Gijsbert Friedhoff (een van de bekendste Nederlandse architecten van de 20e eeuw) en zijn assistent Mart Bolten. Dit duo bouwde vanaf 1946 onder meer het vroegere belastinggebouw aan de Wibautstraat Amsterdam, de ministeries van landbouw (Bezuidenhoutseweg Den Haag) en Defensie (Kalvermarkt) en het Haagse Hoofdpostkantoor. Ook schiepen ze het Paleis van Justitie aan de Spinhuiswal in Den Bosch. Friedhoff was voor W.O. II al bekend als ontwerper van het stadhuis van Enschede, het Van Heutzmonument in Amsterdam en de aula van de Algemene Begraafplaats in Haarlem. Bolten bouwde alleen ook nog het kleine postkantoor van Heiloo en het Rijksinstituut voor Rassenonderzoek te Bennekom (gelieerd aan de Landbouwuniversiteit Wageningen). Ook was hij samen met Rijksbouwmeester Vegter de architect van het Ministerie van Financiën in Den Haag.
Het postkantoor is ook van eminent belang als onderdeel van een van de belangrijkste en meest geslaagde stedenbouwkundige Wederopbouwensembles van de Rijksoverheid in zuidelijk Nederland: stationsplein met station van Van der Gaast (inclusief het bijbehorende busstation) en het postkantoor, beide met kunstzin-opwekkende kunstwerken voorzien. De stedenbouwkundige eenheid werd bewust versterkt door de toepassing van gele baksteen bij alle gebouwen (ook het verbindende VVV-kantoortje). De baksteengevels van het postkantoor zijn zeer bijzonder geornamenteerd door de toepassing van verschillende typen baksteen. Al met al een ensemble van nationaal belang.
Naam: Ben Brekelmans
Zo jammer dat de deskundigen daar anders over denken, Corjan. Eergisteren (110407) hoorde ik op het TNT-sorteercentrum in Den Bosch dat het pand in de tweede helft van 2007 echt onder de sloophamer gaat. Wat er met het mozaiek van Wally Elenbaas gebeurt, is onduidelijk. Zie ook het commentaar bij foto 7028
Naam: Corjan van der Peet
Tja, zowel het gebouw als de kunst zijn uiteraard auteursrechtelijk ook nog beschermd (het gebouw: de Staat der Nederlanden/Rijksgebouwendienst/Rijksbouwmeester, de kunst: de erven van de kunstenaar). Betekent in dit veel te late stadium niet zoveel meer vrees ik. Voor de kunst is echter bij hergebruik/herplaatsing etc. de toestemming van de erven Elenbaas zeker nodig. Neem eventueel contact op met de Stichting Beeldrecht Amsterdam, met de kunstadviseurs van de Rijksbouwmeester en met de Wederopbouw-mensen van de Rijksdienst Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten in Zeist, waar men al een rapport over Postkantoren Wederopbouw klaar heeft en een rapport over Monumentale Gevelkunst Wederopbouw voorbereidt.
Naam: M. Gosselink
Nu staat het postkantoor bij het station weer in de steigers en wordt het mozaiek voorzichtig gesloopt voor later hergebruik. Nu is er in het centrum geen postkantoor meer dat goed bereikbaar is. Dan moet je al meteen naar de Kanaaldijk Noord. Zakelijk jammer genoeg niet altijd open. Maar wel gratis parkeren. De service is voor de mensen, die echt nog in de stad wonen, erg beperkt bij tante Post.
Naam: Thérèse Sauter-Roijers
Op de bovenste verdieping van het postkantoor is in 1968 de HEAO Eindhoven begonnen en wel met vier eerste klassen en 81 studenten. Schoolleider dr. W. Maas zat in zijn kamer op een terrasstoeltje en achter een klaptafeltje bij wijze van kantoormeubilair. Bron: Hogeschool Eindhoven 25 jaar HEAO
Naam: Wim Habraken
Tja, ons Postkantoor is dus niet meer. Ik woon niet meer in Eindhoven en het is al weer heel erg lang geleden dat ik in de binnenstad ben geweest. Uit al de commentaren begrijp ik nu dat het gebouw echt al gesloopt is! Wat ontzettend jammer! Er zitten zoveel herinneringen in en aan dit gebouw! Sund, sund, zeiden we vroeger van het oude stadhuisje en wie weet hoe snel over dit fraaie gebouw!
Toch nog even over deze gevel. Het is eigenlijk de gevel van de bedrijfskantine die als het ware aan het gebouw was geplakt. Onder de kantine zat heel vroeger de afdeling Postbussen op straatniveau (3 traptreden). Toen Jan Kerkhof (in die tijd directeur) zijn 25-jarig jubileum zou gaan houden, zou hij dat in de bedrijfskantine gaan doen. Maar die was hard aan een opknapbeurt toe. Bij de aanpak van de kantine kwam ook aan het licht dat de genoemde gevel aangetast was. De keramieksteentjes waren aan het barsten. De discussie was toen wat er gedaan moest worden om het kunstwerk zo veel als mogelijk in tact te houden en welke beschermende maatregelen genomen zouden moeten worden. Nou ben ik even kwijt of dat nog in de tijd van de RGD (Rijks Gebouwen Dienst) was of dat dit al onder regie stond van "Den Haag", voor PTT Post de centrale plaats waar ook de gebouwen en het onderhoud werden gecoördineerd op uitvoeringsniveau. Ik ben daarom benieuwd of en hoe die gevel behouden is gebleven bij een sloop!
Naam: Ben Brekelmans
Tsja Wim, het kunstwerk is uiteindelijk zorgvuldig ontmanteld en ergens geconserveerd en dat zal zo ongeveer het enige zijn dat in de tijd over blijft van "ons gebouw". Gelukkig hebben we de foto's nog! Deze maakte ik overigens in 2006, juist ook vanwege deze kopgevel. Dit postgebouw vormde op het Stationsplein een mooi geheel met het toenmalige VVV-kantoor en het NS-Station. Ik vrees dat, als hier op deze plaats weer zo'n wolkenkrabber verrijst, er opnieuw discussie gaat ontstaan over dat station dat dan waarschijnlijk toch redelijk nietig gaat afsteken in zijn omgeving. En uit bestuurlijke waangewichtigheid legt dat dan misschien uiteindelijk ook nog het loodje, monument of niet. Je noemde het oude stadhuis al ...
Naam: Wim Habraken
Ben, zijn er foto's van de sloop? Hoewel het me pijn doet, ben ik wel nieuwsgierig!!
Naam: Wim Habraken
Hé, hé, dat vind ik goed om te horen! En nu maar hopen dat ze de plannen bijstellen. Maak er een studentenflat van, kantoorunits, weet ik veel, maar laat dat gebouw staan in zijn oude glorie. Overigens: Heeft iemand nog foto's van het gebouw met de reclame van Stella Artois erop??
Naam: Ben Brekelmans
Och Wim, die Stella-reclame! Wat waren we met zijn allen bij de Post toch pissig dat die lichtreclame op "ons" dak kwam. Er waren zelfs buitenstadse mensen die dachten dat er onder dat dak bier werd gebrouwen terwijl wij daar driftig met post en geld stoeiden. Die reclame leverde voor, wat later TPG Real Estate heette, kennelijk veel geld op, zo pal naast de Heineken-reclame op het dak van het tegenover gelegen 't Silveren Seepaerd.
Naam: Wim Habraken
Was jij daar pissig over, Ben? Ach, ik weet voor mezelf niet. Ik vond het niet staan, dat is waar. Maar het was in de tijd dat ik nog niet zoveel met het gebouw zelf te maken had. Later (vond ik) werd het echt "mijn" gebouw, omdat ik het onderhoud mocht beheren. Ik weet wel dat directeur Jan van Kamp wel pissig was, al zou hij dat nooit zo genoemd hebben. Later kwam er de reclame op van EMS als ik me niet vergis. Toen weer later de renovatie kwam van de 6e en 5e etage, incl. nieuwbouw Postbussen werd er de reclame vanaf gehaald en opgeslagen. We kregen een nieuw dak en dus ook een nieuw stellage op het dak voor de reclame, want zoals die had gestaan was eigenlijk niet goed (bouwkundig gezien). Voordat de renovatie klaar was, werd op centraal niveau besloten dat reclame voortaan op een andere manier tegen de gevel moest komen. Zo zou die stellage doelloos zijn en ongebruikt blijven We hebben dat toen mooi opgelost. Er werden een stuk of vijf of zes vlaggenmasten gemonteerd en vanaf die tijd konden we volop wapperen met bedrijfsvlaggen.
Naam: bert van herk
Op dit postkantoor heb ik in 1972/73 nog gewerkt, de post gebundeld en in zakken gegooid, in de avonduren. Achter de kasten met de brievenvakken zaten dames en heren die de post sorteerden en in die vakjes gooiden. Aan de andere kant stond ik die vakken te legen, en te bundelen. Een van die dames is mij altiijd bijgebleven, dat was Els Barten. Die dame was zo snel met sorteren, die was moeilijk bij te houden. Het was een zeer spontane en vrolijke dame. Jammer dat ik daar weg moest. Twee dagen na mijn vaste aanstelling bij de post voor in de avonduren moest ik ontslag nemen. Mijn werkgever waar ik overdag voor werkte ging failliet. Ik moest ander werk gaan zoeken, en dat werd drieploegenwerk. Zodoende ben ik daar vertrokken. Jammer, shit happens.
Naam: bert van herk
Kijk maar eens op indebuurt.nl/eindhoven/genieten-van/mysteries/eindhovens-mysterie-wat-is-er-gebeurd-met-het-kunstwerk-van-het-oude-postkantoor~54181/. Het kunstwerk ligt opgeslagen op de gemeentewerf, te wachten zoals de gemeente zegt om het weer te gebruiken in nieuwe projecten. Maar ik mocht niet op de werf komen kijken met een reporter van "indebuurt". Ik vraag mij af waarom. Hebben jullie een idee?