Op de Open Monumentendagen van september jl. hoorde ik daar van die deskundige en enthousiaste rondleidster dat philite de Philips-naam was voor bakeliet, het materiaal dat werd gebruikt bij de fabricage van o.a. radio's en TV's.

Ja, dat was 'n ellende als je je fiets ging stallen. Dan moest je hem in één keer omhoog tillen. Maar als je lang bij Philips werkte, werd je er vanzelf handig in. Zelf heb ik ook bij Philips gewerkt. In Strijp. Op de afdeling hoorapparaten. Ik heb er nog eens een ideeprijs gewonnen, 15 gulden. Dat was voor toen (rond 1966) 'n kapitaal.

Wij woonden in de Kreugelstraat, waar je de Philite dagelijks kon ruiken. Het was een echte stinkfabriek. Als de wind onze kant op waaide, kon je de slaapkamerramen beter dicht houden, dan stonk het binnen tenminste niet. Ik denk dat het in deze tijd niet meer gepikt zou worden door omwonenden.

Een neef van ons werkte destijds in deze fabriek. Als hij thuis kwam van zijn werk, stonk het hele huis naar de Philite. Ik kan me niet voorstellen dat dit een gezonde werkomgeving was. Of het aan de Philite heeft gelegen weet ik niet, maar hij is op vrij jonge leeftijd overleden.

Mijn ouders hebben elkaar in deze fabriek leren kennen, zowat rond 1938. Zij zijn 61 jaar getrouwd geweest. Frits Philips was in die tijd daar afdelingsbaas. De eerste TV's hadden een bakelieten kast, die in de fabriek werd opgewreven zodat die blonk; politoeren heette dat geloof ik. Ook printplaten waren van Philite. Ik heb met dat materiaal ooit mijn duivenhok bekleed, daar kwam geen vocht meer door. Het had inderdaad een hele vreemde geur.

De poort aan de Mathildelaan. Later is dit alleen een doorgang geworden voor fietsers en voetgangers. En ja stinken, dat vergeet ik nooit of te nimmer meer. Als je als menneke van 11 uit Gestel komt en dan hier vlakbij komt wonen in de Acaciastraat. In de 60-er jaren is naast gebouw SYY een schoorsteen gebouwd, die men enkele jaren later alweer moest afbreken. De rotzooi kwam door de stenen naar buiten.

Waarschijnlijk zijn ze nog wel ergens te traceren. Op de afdeling politoeren werd een foto geplakt op een stukje bakeliet wat daarna gepolitoerd werd. Het resultaat was een prachtig stukje werk, dat menige huiskamer sierde. Of dat allemaal legaal gebeurde weet ik niet. Die dingen gingen in de loop der jaren natuurlijk uit de mode, maar er zijn er ongetwijfeld nog wel ergens te vinden. Het politoer werd opgebracht als een doorzichtige laag vernis.

De eerste printplaten die hier vandaan kwamen waren van hard papierplaat, later werd dit het veel betere epoxyplaat als drager voor de koperlaag. Om een betere bezetting te krijgen van de philite-persen werden er ook huishoudelijke producten vervaardigd o.a. deurklinken, wc-brillen en wc-doorspoelbakken enz.

Mijn vader, die dus ook op de Philitefabriek werkte, vertelde altijd dat ook Frits Philips aan de geur moest wennen. Frits Philips moest ook de Philitefabriek leren kennen. Daar mijn vader in 1956 overleden is, moet dat dus voor die tijd zijn geweest.

Nog een reactie op de printplaten die Hans vermeldt. Naar ik mij herinner was de naam van dat materiaal pertinax.

Wil van Hout schrijft over een afdeling politoeren. In de Philitefabriek werd echter niet gepolitoerd. Er werd wél gepolijst om producten zoals radiokasten, knoppen en bouwbeslag een glanzend uiterlijk te geven. Waarschijnlijk meent Wil dat het arboneren, waarmee bakelieten radiokasten bedrieglijk veel op gepolitoerd hout gingen lijken, gebeurde in de Philitefabriek. Dat was echter niet het geval. Dat gebeurde op een afdeling van de radiofabriek.
Het proces verliep als volgt: De kasten werden geperst in een kleur die even licht of lichter was dan de lichtste kleur die men in het houtmotief wenste. Vanwege de eigenschappen van de grondstoffen, kon dat niet lichter zijn dan okerachtig geel. De kasten werden handmatig, met een rol door middel van offset bedrukt in het gewenste houtmotief. Als de inkt droog was, werden de kasten bespoten met blanke lak en gepolitoerd. Ik heb het altijd knap gevonden dat er mensen waren die deze kasten, met hun rondingen en oneffenheden, zo netjes konden bedrukken en dat zelfs in twee richtingen.

Dit is beslist een vooroorlogse foto: de klok is nog niet aangebracht. Deze foto is gepubliceerd in 1934. Op de plaats van de vele fietsenrekken zal in de oorlog een van de twee Philipraktenten worden opgesteld ten behoeve van de door het bedrijf verstrekte maaltijden. Na de oorlog staat eerst op het gebouw Philips en daarna apart Philite en Röntgen.

De neon-opschriften die vóór de oorlog waren aangebracht moesten op last van de Duitsers verdwijnen i.v.m. verduistering. Na de oorlog raakten er een aantal waaronder die van Philitefabriek in onbruik. Dat betrof ook de lamp (of radiolamp) met Philips erop, zie b.v. het linkergebouw van bovenstaande foto. Tot de oude opschriften behoorden ook de grote rode neonletters PHILIPS van de lichttoren die voor het eerst met Kerstmis 1947 weer aanflitsten. Daarna heeft enige jaren deze concernnaam o.a. ook op het gebouw SA, waarin Philite en Röntgen gevestigd waren, gestaan.

"De Klok Rond" is een boek over het Klokgebouw en een eerbewijs aan voormalige Philipswerknemers. Een bijzonder initiatief. Zie hiervoor het Gastenboek d.d. 17 juli voor meer informatie.