Hier heb ik uren met mijn opa staan kijken toen deze huizen gebouwd werden. Hij noemde het Meccano-woningen. Leuk de constructie nog eens terug te zien.

Ik kan mij de bouw nog herinneren. Als ze van 1951 zijn, was ik toen 4 jaar! Wat ik mij herinner is dat de huizen vol lagen met strobalen. Mogelijk werd stro gebruikt als verpakkingsmateriaal voor de stenen buitenpanelen.

Verpakkingsmateriaal kan, maar er werd ook vaak stro verwerkt in de binnenmuren. Goedkoop en snel bouwen.

Toen deze huizen gebouwd werden, was er algemeen sprake van dat een vliegtuigfabriek in Duitsland, die toen natuurlijk zonder werk zat, een aandeel in de fabricage had. Wat er uiteindelijk van waar is, weet ik niet. Voor de opzoekers onder ons een leuk karwei.

Het is in ieder bekend dat het staal werd gemaakt volgens het Siemens-Martinproces: een glasoven van Siemens werd geschikt gemaakt voor het verwerken van schroot. En daarvan was na de oorlog genoeg aanwezig.

Een oom van mij was betrokken bij de bouw van de Polynorm woningen en heeft er zelf nog jaren in gewoond. Hij moest regelmatig naar Frankrijk in verband met de bouw. Volgens mij was Polynorm een Frans bedrijf. Ik heb op diverse plaatsen in Frankrijk soortgelijke woningen gezien.

In het boekje woningen uit de fabriek lees ik dat de N.V. Bouwmaatschappij Polynorm kort na de tweede wereldoorlog is opgericht en zich heeft gevestigd in Bunschoten. Deze plaats was gekozen om de plaatselijke vissersbevolking werk te verschaffen omdat zij moesten uitzien naar andere middelen van bestaan (i.v.m. aanleg Afsluitdijk en Flevopolders).
Wat huizenbouw betreft heeft Polynorm alleen maar iets kunnen realiseren in Amersfoort en Eindhoven, zij zijn zich daarna geheel gaan toeleggen op bouw van scholen, fabrieken e.d.

Volgens mijn herinnering waren de platen die gebruikt werden voor isolatie van geperst zeegras, zoals ze nog jaren later gebruikt werden om het plafond te bezetten en vervolgens met kalk te beschilderen, dat daardoor een mooi effect kreeg. Zeer recentelijk waren ze nog te koop bij de hobbywinkels en klusbedrijven. Men maakte dan balken tegen het plafond op 60 cm van elkaar en plakte deze zeegrasplaten ertussen. Zijn ze nog ergens te zien? Was toch niet onaardig.

Ik heb inderdaad de verkeerde link gelegd tussen de werkzaamheden van mijn oom in Frankrijk en de woning die hij tezelfder tijd betrok in de Pieter Stockmanstraat.
Ik heb echter wel in Frankrijk woningen gezien die erg veel leken op de polynormwoningen in Eindhoven.

Heel veel informatie over deze wijk en de polynormwoningen staat op de website van de Vereniging Nieuw Polynorm. Volg de link

Wij noemden het de Meccano-bouw want met een bahco, steeksleutel en schroevendraaier kon je het hele huis afbreken. De schroeven en bouten lagen voor het oprapen.
Bij het spelen is er nog een jongen van de verdieping gevallen en heeft toen zijn been gebroken. Toch was het een fijne speeltuin.

Alexander Horowitz is de broer van de befaamde pianist Vladimir Horowitz.

Peter, jij schrijft dat deze woningen alleen in Amersfoort en Eindhoven zijn geraliseerd maar in Tilburg, in de wijk Jeruzalem, staat dit soort woningen ook. Of dit ook polynormwoningen zijn durf ik niet te zeggen, maar ze lijken er wel sprekend op.

Lieke, de woningen in het Tilburgse Jeruzalem zijn niet gebouwd volgens het Polynormsyteem maar volgens het Airey-syteem. Aireywoningen werden tussen 1955 en 1960 door de firma Nemavo in heel veel steden in Nederland gebouwd, waaronder de tuinsteden in Amsterdam maar ook in ons Eindhovense Genderdal. Zie foto 5123 en 19323.

Lieke, het is juist wat Tini aangeeft, de woningen in Tilburg / Genderdal maar ook in Amersfoort zijn gebouwd volgens het Aireysysteem, van de Ned-Maatschappij-Volkshuisvesting, Nemavo. Polynorm is nog steeds een grote werkgever en is wereldwijd bekend om zijn patenten. Helaas zijn alle woningen in Eindhoven afgebroken. Zoals Peter Vermeulen aangeeft, is Polynorm gevestigd in Bunschoten/Spakenburg en heeft destijds in buurgemeente Amersfoort enkele 'showmodellen' neergezet aan de Randenbroekerweg 66 t/m 72. Deze verkeren in een perfecte staat en krijgen op termijn de 'monumentenstatus', eigenlijk vreemd als u bedenkt dat Amersfoort een van de best bewaarde historische steden is van ons land, panden vanaf de 11e eeuw met een monumentenstatus, naast het Polynorm pand? In Amersfoort kan het.

Dat alle binnenmuren van asbest gemaakt waren en alleen maar geschilderd waren daar hoor ik niemand over. Als je niets aan de muren wilde hangen kon dat dan geen kwaad? Een gaatje boren was zeer slecht voor de gezondheid want dan kreeg je stof. Ze werden niet zomaar voor niets helemaal afgeschermd tijdens de sloop?

De wanden waren stro-cementplaten die weinig draagkracht hadden. Het dakbeschot was asbest.

Bij ons waren de wanden in de woonkamer in de Polynormbuurt in Bunschoten van dunne platen die, als ik me goed herinner een paar mm dik waren. Iedereen noemde ze eterniet platen. Dat er asbest in zat verwerkt staat buiten kijf gezien de link: https://polynorm.dse.nl/vroeger/geschiedenis_polynorm.htm.
Hierin staat te lezen: "Op de binnenmuren zijn platen van hout met cement en asbest op het metalen frame aangebracht. Hiermee was een geheel nieuwe binnenwand ontwikkeld die brandwerend en hard is, maar ook goed te repareren is."
De binnenwanden waren niet volledig vlak maar iets hobbelig. Ze waren met kleine metalen strips vastgezet aan de randen. De wanden gingen op gegeven moment bol staan en trokken de strips los. We hebben er van harte in geboord om een en ander op te hangen en het tochtte heerlijk door.
Het dakbeschot was bij ons donkerbruin geverfde stro-cementplaten direct op het metalen frame bevestigd met aan de buitenkant zwart bitumen met grijzig grit.
Inderdaad heb ik nog nooit iets gelezen over de gevolgen voor de gezondheid van bewoners uit deze woningen, terwijl dat juist de reden is geweest, in Eindhoven, om ze vervroegd te slopen.