Degene links op de foto, bij het paard, is Tiny v.d. Hurk. Hij leverde bij mijn oom in de Cyclamenstraat de kolen. Ik zie hem nog door het gangetje aankomen, twee zakken met kolen op de schouder of op de rug en een pikzwart gezicht. Een zeer vriendelijke man, altijd in voor een geintje. Bij ons thuis, ook in de Cyclamenstraat, kwam de kolenboer van de ETOS. Er waren diverse soorten kolen, ik weet nog b.v. briketten en eierkolen. Ik herinner me ook dat mijn vader als hij kolen bestelde, deze vijfjes noemde, dit waren geen eierkolen en ook geen briketten.

Dat was anthraciet, wij kochten viertjes, die waren geloof ik een maatje groter. Ik denk dat ze ook wat langer brandden.

Tiny v.d. Hurk bracht bij ons thuis altijd nutjes voor de haard in de goei kamer. Die werd bij ons in de winter alleen maar op feest- en zondagen aangemaakt. In die tijd heb ik heel wat blue band kistjes kapot moeten kappen voor het aanstoken van die haard.

Het staat me bij dat de kolen viertjes en vijfjes, nootjes vier/vijf genoemd werden. Nootjes vier bleven langer branden, maar waren ook duurder. Als bij mistig weer eierkolen gestookt werden, hing een gelige walm in de straat. De kolenboer die bij ons kolen kwam brengen woonde in de Lijmbeekstraat. Zijn naam is me ontschoten.

Mijn ooms ome Thos Linotte en ome Theo Linotte hebben jaren gewerkt bij deze kolenboer Tinie van de Hurk. Ze brachten ook bij ons (in de Leeuwenstraat) kolen. Als de kolen in het kolenhok lagen, kregen ze koffie. Er werden dan eerst kranten op de stoel gelegd, anders werd de stoel vuil.

Bij ons kwam Schoenmakers uit de Schalmstraat altijd een mud viertjes brengen, hij kiepte ze dan met een zwaai vanaf zijn schouder, hup in de kolenkiet!

Ik kan me herinneren dat de walm van de eierkolen ontzettend stonk en ze leken ook op eieren.

Cokes werden gestookt in de cv van de Petrus Canisiusschool aan de Pastoriestraat. Van die grote, grijzige, enigszins poreuze kolenbrokken die ook minder zwaar wogen dan bijv. de nootjes 4. Volgens mij was dat het goedkoopste soort met een relatief lage verbrandingswaarde. Maar ja, die fraters waren dik ingepakt met die zwarte togen, ze zullen dus geen kou hebben geleden.

Rechts op de foto bij de motorkap staat Huub van de Hurk. Die kwam altijd op zaterdagmorgen (in zijn VW Kever) zegeltjes verkopen, zodat mijn ouders dan konden sparen voor als het winter werd. We kregen dan altijd een zuurtje van Huub. Die is helaas al jong gestorven. Ze kwamen ook briketten bezorgen bij mijn opa bakker de Roos aan de Leenderweg nr 16.

De vrachtwagen is een 1940 Ford. De kans dat die de oorlog is doorgekomen in deze gave strakke vorm is vrij klein. Dan zou de foto dateren in de periode 1940 tot ca 1943.

Leuk, dat nog zoveel mensen de kolenboer kennen. Maar de voddenman dan, die altijd cadeautjes op de kar had. En je kreeg naar gelang je aan lappen op de kar gooide. Of de krabben en krukelenman? Met een speld de krukel uit zijn huisje pulken. Heerlijk!

Geweldig om deze foto van mijn oude “buurjongens” te zien, wij woonden tot 1949 op nummer 8. “Boerke van de Hurk” (de vader van Tini en Huub) hing vaak, al kauwend op zijn onafscheidelijke pruimtabak, tegen de voorgevel van het huis. Hij vond het erg leuk om kleine kinderen te vragen of ze zin in een snoepje hadden. Om dit te krijgen moesten ze dan de ogen dicht doen en hun hand ophouden. Als ze vervolgens hun ogen weer openden vonden ze de uitgespuugde pruim in hun hand.

Ik vroeg me af of de benaming zoals nootjes vier iets met de zeefgrootte te maken had bij de steenkolenmijn? Wie geeft er uitleg?

Even googlen Mari, de afmeting van steenkool werd aangeduid met de term nootjes. Het grootste formaat (meer dan 5 cm) werd nootjes nr. 1 genoemd. De kleinere nootjes 2 en nootjes 3 waren in de jaren 20 het meest gangbaar voor huisbrand. De nog kleinere en goedkopere nootjes 4 (1 à 2 cm) kwamen pas rond 1930 in gebruik.
Bron: TU Eindhoven, Faculteit Technologie Management

In het zuiden van ons land waren de gasfabrieken, die eigenlijk het meest mijngas leverden. In de rest van het land werd er gas gewonnen uit kolen en wel uit grote brokken antraciet. Vraag me niet hoe het gedaan werd, maar die brokken, die na deze procedure overbleven, werden cokes genoemd. Destijds een goede brandstof voor de grootverbruikers.

Och och wanne fijne vent die Tiny. Iedere week bij ons moeder een kwartje kommen hoalen om in de strenge winter een extra mudje kolen te kunnen bestellen. Een altijd in voor een buurtje wa war 't ennu moie tijd, wel erm!

Henry, bedankt voor de aanvullende informatie, maar deze info geeft geen antwoord op mijn vraag over de zeefgrootte van de steenkolenmijnen. En Anne ik kan me de omschakeling nog herinneren van mijngas naar aardgas in de jaren zestig, de ouwe brander en teil van ons thuis heb ik nog in bezit, hier werd de was op zondagavond gekookt, zodat op maandag de was met de roefel gewassen kon worden, en dan niet vergeten, voor de witte was Reckittje blauw toevoegen. De geur van de gekookte was vergeet je nooit meer.

Paula, wat die voddenman betreft: ik herinner me dat hij bij ons door de straat kwam en dan heel hard riep: hebbu todduuuuhh. Vaag staat me bij dat hij uit het Labrehuis kwam, maar zeker weten doe ik dat niet. Voor de zoveelste keer bedenk ik me hoe jammer het is dat mijn moeder er niet meer is om één en ander te verifiëren, zij zou deze site prachtig gevonden hebben.

Ik kan me herinneren dat de meeste ouders toen niet zo blij waren met die voddenman. Sommige kinderen trokken hun jasje uit om te ruilen voor 'n prulletje.
Ik weet nog wel dat op 'n keer 'n moeder de voddenman achterna liep om het kledingstuk van haar zoontje terug te halen.
<<< zullen we weer terug gaan naar de kolen? (Peter) >>>

Wij hadden onze kolen later van Helling. Die zat op de Leenderweg tussen de Korianderstraat en de Heideveldstraat. Wie herinnert zich nog dat de sintels die overbleven in de asla tegen de gladheid op de stoep en de straat werden gegooid? Ook over onze spiegelgladde glijbaan die we gewoon midden op de stoep maakten.
Het verhaal gaat dat ik op mijn communiedag met mijn lange witte jurk compleet met sluier in het kolenhok aan het spelen was. Mijn moeder had uit voorzorg maar alvast twee jurken gemaakt omdat ze wist dat ze van mij zoiets verwachten kon. Het werd dus geen drama maakte en ik was nog toonbaar voor de visite. Ons kolenhok was eigenlijk niet meer dan een hoek in de schuur, afgemaakt met wat planken.

Ons kolenhok stond tegen de achterkant van het huis aan, het was een schuin, gemetseld hukske met een houten deksel erop. Ik heb het weleens gebruikt als vluchtroute. Als ik 's avonds de deur niet meer uit mocht van mijn vader, liet ik me vanuit de slaapkamer van mijn oudste broer op het kolenhok zakken en verdween via het gangetje. Ons vader zei dan: jij komt vanavond de deur niet meer uit. En ik dacht dan: dan vat ik het raam! 's Avonds laat hielp mijn broer me dan weer met het naar binnen klimmen. Dit is best lang goed gegaan, maar op een gegeven ogenblik kwam het in mijn vader op om eens te gaan kijken of ik eigenlijk wel op mijn kamer was ... nou, toen had ik de poppen aan het dansen!

Ik kan me herinneren dat ons opoe een kolenhok op de plaats had in twee delen met twee deksels. Daar zaten verschillende soorten kolen in. Of die gemengd werden of voor twee verschillende kachels gebruikt werden, weet ik niet. Wij hebben in 1977 een leuvense stoof gekocht. Wij noemden dat onze liegkachel. Sterke verhalen vertellen en allemaal met de voetjes op de kachelvoet en de hond eronder. Er was toen in Eindhoven nog één kolenboer ergens bij of op de Tongelresestraat, ze waren na een paar jaar al 40 gulden de mud.

In de zestiger jaren bestond nog steeds kolenspaarverzekering De Voorzorg. Mensen konden het hele jaar sparen om in de winter te kunnen stoken. Fanny, de wortels waren er de oorzaak van dat ik van mijn geloof viel. In de tijd van twijfel was ik zo slim om de wortels in de kelder te tellen voor ik mijn schoen zette en de volgende morgen weer.

De periode van de kolenkachels is vóór de tijd van het aardgas. In de zomer werd er wel op zo'n groen kooktoestel gekookt dat op mijngas werkte. Toen het aardgas gemeengoed werd kwam er een gaskachel, wat al een stuk gemakkelijker was. Ook kwam er een geiser en daardoor ook een douche, die de wasbeurten in de wasketel godzijdank verving. Als jongste was je altijd de pineut, er werd wel warm water bijgevoegd maar toch.

Om de kachel in de nacht te laten doorbranden werden er voor het naar bed gaan vaak een paar briketten boven op de de kolen gelegd. Deze brandden langer en als je geluk had was de kachel 's morgens nog aan, een paar aanmaakhoutjes erop en het werd weer warm. Ik kan mij nog voor de geest halen dat men als de aardappels geschild waren de schillen in een krant deed en die goed aangedraaid op het vuur legde. Dat was zoals men toen zei om de schoorsteen schoon te houden.

Rond de tijd dat het aardgas zijn intrede deed had je zo`n reclame van een vrouw die dan Jantje, wat doen we met de haard van de winter riep, waarop hij dan antwoordde ik hou het op kolen. Wat ze uiteindelijk besloten hebben weet ik niet meer. Grappig, die nostalgie - in onze houtkachel kunnen ook kolen gestookt worden, maar ik zou niet weten waar ik die vandaag de dag zou moeten halen! Mijn moeder hing de zakdoeken weleens vlakbij de kachel te drogen, dat ging lekker vlug maar het stonk wel!

Jeannette, ik heb nog een paar zakken kolen in mijn schuur staan. Tot twee jaar terug heb ik een Leuvense stoof in de kamer gehad, een erfstuk van een Belgische tante van mijn man. De kolen moesten we erbij nemen, maar we hebben de kachel nooit gestookt. Wij hadden toch te veel herinneringen aan roet en stof.

Ik heb een platte buiskacheltje, maar geen rookkanaal. Ik zet op het rooster een gelpot, het geeft gezellig licht door de raampjes en binnen een mum van tijd is het kacheltje warm. Zo zie je maar weer, nooit iets weg doen.

Wij hebben tussen kolen en aardgas ook nog een periode olie gestookt. De olieboer kwam ook uit de omgeving van deze kolenboer, dicht bij de Aalsterweg of erop. Een oliekachel kon ook zo lekker stinken.

Betsy, de olieman woonde op de Aalsterweg tussen de Orchideeënstraat en de Gerarduslaan in een klein huis annex winkel. Achter het huis had hij een opslag en een paardenstal. Dat kon toen allemaal.

Deze olieman kwam ook altijd bij ons op de Heezerweg. Als hij weg ging was zijn standaard uitdrukking altijd "Hij kan weer branden" ook al had je deze keer geen olie gekocht. Ik weet nog wel dat als je olie nodig had je altijd achterom moest komen. Volgens mij woonde hij in een klein huis op de Aalsterweg, even voor waar nu de Shellpomp is.

Volgens één van mijn (oudere) broers was de olieman een klein, mager menneke die vaak zijn neus snoot omdat hij altijd een loopneus had maar daar herinner ik me zelf niets van.

Henk, je bent abuis. Het oliemenneke, zoals wij hem noemden, woonde tussen de Orchideënstraat en de Leostraat. Die huisjes stonden voor de MCB. Tussen Gerarduslaan en Orchideënstraat stonden en staan nog alleen grote huizen.

Nu ik de verhalen over de olieboer of menneke lees zie ik hem weer duidelijk voor me. Inderdaad een klein smal menneke dat echt keihard werkte en altijd vriendelijk was. Ook al kwam je 's avonds of op zondag omdat je geen olie meer had. Moet je nu eens proberen. Er zat op onze olieton (misschien wel nergens) geen metertje. Ons vader peilde de olie altijd met een stok waar hij zelf streepjes ingezaagd had. Als hij niet op tijd peilde zaten we in de kou en dan maar hopen dat er op de Aalsterweg iemand thuis was. Als je de olieboer zag, zag je inderdaad ook een zakdoek. Hij had in mijn gedachten altijd rode handen en een rood gezicht van de kou.
Nu komt er een vraag in mij naar boven: wie oh wie weet het we hebben het over de olieboer maar was het eigenlijk geen petroleum of is dat hetzelfde?

Betsy je hebt gelijk, het was petroleum. Bij mijn man thuis hadden ze dit ook, en als de benzine van zijn brommer op was, liet hij een leeg klein flesje b.v. van aceton aan een vliegertouwtje door het vulgat van het olievat, zo kon hij wat petroleum naar boven halen. Dan liet hij zijn brommer warm lopen met het laatste restje benzine, deed dan hier de petroleum met wasbenzine in. En knarren maar.

Volgens mij stond er vroeger in ieder geval één klein huis tussen de Orchideeënstraat en de grote huizen waar o.a. tandarts Veneman woonde. Ik herinner me dat er een meisje, dat bij mij in de klas had gezeten, bij de betreffende olieman in de huishouding werkte.

Henk Mariën heeft gelijk, het olieboerke woonde tussen de St. Gerarduslaan en de Orchideeënstraat. Op de hoek Gerarduslaan-Aalsterweg zat tandarts Veenemans zoals Jeanne al zegt. Dan kwamen er drie kleine huisjes en in het middelste woonde het olieboerke. Achter zijn huis stond een loods. Hij verkocht ook huishoudelijke spullen, zoals sponzen, zemen, handvegers en gewone bezems.
Toen de huisjes verkocht zijn, heeft het nog erg lang geduurd voordat er weer gebouwd mocht worden. Bij de beschrijving was iets verkeerd gegaan, want het laatste huisje, het dichtste bij de Orchideënstraat, had een buiten-WC en daar wisten ze niet goed raad mee. Wij noemden het 't poephuisje.

Ik meen dat deze olieman of petroleummanneke Van de Berk heette. Achter die oude huisjes is later een loods gebouwd waar Albert Indekeu zijn bussen in zette. Je moest dan vanuit de Aalsterweg de Orchideeënstraat in en dan was daar rechts een inrit. Later is die loods afgebrand.